| กระยาสังเวย | น. เครื่องเซ่น. |
| ดุษฎีสังเวย | น. บทร้อยกรองที่แต่งเป็นฉันท์สำหรับกล่อมช้างขึ้นระวาง. |
| สังเวย | ก. บวงสรวง, เซ่นสรวง, เช่น สังเวยเทวดา. |
| กรม ๕ | (กฺรม) ย่อมาจากคำว่า กรรม เช่น อวยสรรพเพียญชนพิธีกรมเสร็จกำนนถวาย (ดุษฎีสังเวย). |
| กระด้างกระเดื่อง | ก. แข็ง เช่น หนึ่งโสดฝุ่นทรายตรึงตรา นอนแนบหินผา กระด้างกระเดื่องทั้งตัว (ดุษฎีสังเวย). |
| กระทงหยิบ | น. กระทงขนาดเล็กเย็บด้วยใบตองสด สำหรับใส่เครื่องสังเวยที่หยิบออกมาอย่างละเล็กละน้อย ภายหลังลาเครื่องสังเวยเพื่อเซ่นผีตีนโรงตีนศาล. |
| กระพัด | น. เชือกหรือลวดหนังตีเป็นเกลียวหุ้มผ้าแดง ปรกติคล้องผูกอยู่รอบคอช้าง เมื่อตั้งสัปคับหรือกูบอย่างใดอย่างหนึ่ง ใช้ปลายทั้ง ๒ ข้างผูกสัปคับหรือกูบเพื่อรั้งมิให้เลื่อนไปทางท้ายช้างขณะเดินขึ้นที่ชัน, เขียนเป็น กระพัตร ก็มี เช่น และกระพัตรรัตคนควร (ดุษฎีสังเวย). |
| กระยา | น. เครื่อง, สิ่งของ, เครื่องกิน, เช่น เทียนธูปแลประทีปชวาลา เครื่องโภชนกระยา สังเวยประดับทุกพรรณ (ดุษฎีสังเวยกล่อมช้างของเก่า ครั้งกรุงเก่า), เขียนเป็น กรยา ก็มี เช่น พระไพรดมานโฉม นุบพิตรแลงผอง มนตรอัญสดุดิยฮอง กรยานุถกลทาบ (ดุษฎีสังเวยกล่อมช้างของเก่า ขุนเทพกะวีแต่ง). |
| กระลา ๑ | ที่, กอง, เช่น กระลาบังคลคนผจง (ดุษฎีสังเวย). |
| กระหวน | ก. หวนถึง เช่น และกระหวนกระโหยหา (ดุษฎีสังเวย). |
| กรัง ๒ | (กฺรัง) น. เนิน เช่น กึกก้องไพรกรัง (อนิรุทธ์), อเนกทั่วไพรกรัง (ดุษฎีสังเวย). |
| กรุงพาลี | (กฺรุง-) น. ภาชนะทำด้วยกาบกล้วย เป็นรูปกระบะสี่เหลี่ยม สำหรับวางเครื่องเซ่นสังเวย เรียกว่า บัตรกรุงพาลี หรือ บัตรพระภูมิ, เรียกสั้น ๆ ว่า บัตรพลี. (มาจากชื่อท้าวพลี). |
| กรุยเกรียว | (กฺรุยเกฺรียว) ว. เกรียวกราว เช่น แสรกเสียงกรุยเกรียว (ดุษฎีสังเวย). |
| การัณย์ | (การัน) น. กรณีย์, กิจ, เช่น ชี้แจงแถลงเรื่องการัณย์ ส่งคชสำคัญ ทั้งหมอแลควาญมาถวาย (ดุษฎีสังเวย). |
| กำราก, กำหราก | น. ช้างตกมัน เช่น หยาบคายฉายฉัดถีบแทง กำรากร้ายแรง แลเหลือกำลังควาญหมอ (ดุษฎีสังเวย), กลจะขี่ช้างกำหรากเหลือลาม (ตำราขี่ช้าง). |
| กำลุง | บ. ใน, ที่, เช่น แล้วจึงตั้งกมลจิตร ประดิษฐ์กำลุงใน หุงการชาลอรรคนิประไพ ก็เผาอาตมนิศกนธ์ (ดุษฎีสังเวย). |
| ขรรคะ, ขรรคา | (ขักคะ, ขันคา) น. แรด เช่น หนึ่งนบสิขานนนารถ เถลิงขรรคาอาศน์ แลยาตรอัมพรแผ่นพาย (ดุษฎีสังเวย). |
| ข้าวปากหม้อ | น. ข้าวสุกที่อยู่ในส่วนบนสุดของหม้อ ยังไม่มีใครตักกิน ใช้ตักบาตร หรือใช้เป็นข้าวในการตั้งเครื่องสังเวยพลีกรรมต่าง ๆ. |
| จรจรัล | (จอระจะรัน, จอนจะรัน) ก. เที่ยวไป, เดินไป, เช่น แม่รักลูกรักจรจรัล พลายพังก็กระสัน (ดุษฎีสังเวย). |
| จระทก, จระเทิน | จับจด, โบราณเขียนเป็น จรเทิน ก็มี เช่น อ้าแม่อย่าจองจิตรจรเทิน ศุขเพลินภิรมย์สม (ดุษฎีสังเวย). |
| จระลุง, จะลุง | (จะระ-) น. เสาตะลุง, โบราณเขียนเป็น จรลุง หรือ จลุง ก็มี เช่น แท่นที่สถิตย์ จรลุงโสภิต พื้นฉลักฉลุทอง (ดุษฎีสังเวย), จลุงอาศน์เบญพาศเกลี้ยงเกลา พเนกพนักน่าเนา จะนอนก็ศุขสบไถง (ดุษฎีสังเวย). |
| จรัล | (จะรัน) ก. เดิน เช่น แปดโสตรสี่ภักตร์ทรงพา หนหงษ์เหินคลา วิหาศจรัลผันผาย (ดุษฎีสังเวย). |
| จรึง | (จะ-) ก. กรึง, ตรึง, เช่น เทียบที่ถมอก่อภูเพียง บรรพตจรึงเรียง (ดุษฎีสังเวย). |
| จรุง, จรูง | (จะรุง, จะรูง) ก. จูง, ชักชวน, เช่น ปลดยากพรากทุกข์ยุคเขิน จรุงราษฎร์ดำเนิน สู่ศุขสวัสดีโดยไว (ดุษฎีสังเวย) |
| จาบัล, จาบัลย์ | (-บัน) ก. หวั่นไหว, กระสับกระส่าย เช่น ดาลดับรงับจิตรจาบัลย์ เทียรทิพยสุคันธ ธรศมาโสรจโทรมสกนธ์ (ดุษฎีสังเวย) |
| ฉทึง | (ฉะ-) น. แม่นํ้า เช่น ฉทึงธารคีรีเหวผา (ดุษฎีสังเวย), ใช้ว่า จทึง ชทึง ชรทึง สทิง สทึง หรือ สรทึง ก็มี. |
| ชา ๕ | ก. เป็น, ให้เป็น, เช่น มนตร์ชากรุงชนะ (ดุษฎีสังเวย) |
| เชิญเทวดา | ก. ตั้งเครื่องสักการบูชาและเครื่องสังเวย แล้วกล่าวคำต้อนรับและแสดงความปรารถนา เพื่อขอให้เทวดาช่วยอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น เชิญเทวดามาในพิธีไหว้ครูโขนละคร. |
| เซ่น | ก. เอาอาหารเป็นต้นไปไหว้หรือสังเวยผีหรือเจ้า เช่น เซ่นผี เซ่นเจ้า, บางทีก็ใช้เข้าคู่กับคำ วัก เป็น เซ่นวัก, ใช้ว่า เซ่นวักตั๊กแตน ก็มี, (ปาก) เอาเงินทองหรือสิ่งของไปให้ผู้ที่มีอำนาจเพื่อหวังประโยชน์ เช่น งานนี้ถ้าจะให้สำเร็จต้องมีของไปเซ่นหัวหน้าเสียก่อน. |
| ถอน | ยกกลับคืนไป เช่น ถอนสำรับอาหาร ถอนชาม ถอนเครื่องสังเวย |
| ทุราคม | น. การถึงลำบาก, การอยู่ทางไกล, เช่น ต้องทนทุราคมทุเรศ ดลเขตรคิรีไกล (ดุษฎีสังเวย). |
| ทุเรศ ๒ | ว. ไกล เช่น ต้องทนทุราคมทุเรศ ดลเขตรคิรีไกล (ดุษฎีสังเวย). |
| บวงสรวง | (-สวง) ก. บูชาเทวดาหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ด้วยเครื่องสังเวยและดอกไม้ธูปเทียนเป็นต้น. |
| บัตร | ภาชนะทำด้วยกาบกล้วย เป็นรูปกระบะสำหรับวางเครื่องเซ่นสังเวย |
| บัตรกรุงพาลี | น. ภาชนะทำด้วยกาบกล้วย เป็นรูปกระบะสี่เหลี่ยม สำหรับวางเครื่องเซ่นสังเวย, บัตรพระภูมิ ก็เรียก, เรียกสั้น ๆ ว่า บัตรพลี. |
| บัตรเทวดา | น. เรียกสิ่งที่ประกอบด้วยก้านกล้วย ๔ ก้านตั้งเป็นเสาทำเป็นรูปสี่เหลี่ยมเรียวตรงขึ้นไปแล้วรวบยอดปักแผ่นรูปเทวดาที่จะสังเวย ระหว่างร่วมในเสาทำกระบะกาบกล้วยเรียงขึ้นไปเป็นชั้น ๆ สำหรับวางเครื่องสังเวยเทวดา, เรียกสั้น ๆ ว่า บัตร ก็มี. |
| บัตรพลี | (บัดพะลี) น. ภาชนะทำด้วยกาบกล้วย เป็นรูปกระบะสี่เหลี่ยม สำหรับวางเครื่องเซ่นสังเวย, เรียกเต็มว่า บัตรกรุงพาลี หรือ บัตรพระภูมิ, ถ้าทำเป็นรูปสามเหลี่ยม เรียกว่า บัตรคางหมู, ถ้ามีเสาธงประกอบตั้งแต่ ๔ เสาขึ้นไป เรียกว่า บัตรพระเกตุ, ถ้าทำเป็นรูปสี่เหลี่ยม มียอด เรียกว่า บัตรนพเคราะห์. |
| บายศรี | น. เครื่องเชิญขวัญหรือรับขวัญ ทำด้วยใบตอง รูปคล้ายกระทง เป็นชั้น ๆ มีขนาดใหญ่เล็กสอบขึ้นไปตามลำดับ เป็น ๓ ชั้น ๕ ชั้น ๗ ชั้น หรือ ๙ ชั้น มีเสาปักตรงกลางเป็นแกน มีเครื่องสังเวยวางอยู่ในบายศรีและมีไข่ขวัญเสียบอยู่บนยอดบายศรี มีหลายอย่าง เช่น บายศรีตอง บายศรีปากชาม บายศรีใหญ่. |
| ยัชนะ | (ยัดชะนะ) น. พิธีจำพวกหนึ่งสำหรับบูชาเทวดาโดยสวดมนตร์และถวายเครื่องเซ่นสังเวย. |
| ละครยก | น. เครื่องสังเวยพระภูมิหรือแก้บน ทำเป็นแท่นยกขนาดเล็ก มีเสา ๔ มุม ดาดเพดานด้วยกระดาษ มีตุ๊กตาดินปั้นทาฝุ่นเขียนสีสมมุติเป็นตัวละคร ๓–๕ ตัวเสียบไว้บนแท่นนั้น. |
| แสรก ๒ | (แสก) ก. ร้อง เช่น แสรกเสียงกรุยเกรียว (ดุษฎีสังเวย). |
