| กระบู้กระบี้ | ว. บู้ ๆ บี้ ๆ มาก, บุบแฟบ. |
| บู่ | น. ชื่อปลาขนาดเล็กถึงขนาดกลางหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Eleotridae และ Gobiidae มีทั้งในทะเล นํ้ากร่อยและนํ้าจืด มีรูปร่าง ลักษณะ สีสัน ถิ่นอาศัย พฤติกรรมและขนาดแตกต่างกัน เช่น บู่จากหรือบู่ทราย [ Oxyeleotris marmorata (Bleeker) ] ในวงศ์ Eleotridae ซึ่งเป็นชนิดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย คือมีขนาดยาวได้ถึง ๕๐ เซนติเมตร, บู่ทอง บู่หิน บู่ทราย หรือบู่ลูกทราย [ Glossogobius spp.(Valenciennes) ] บู่รำไพ (Vaimosa rambaiaeH.M. Smith) และ บู่ทะเลหรือบู่ขาว [ Acentrogobius caninus (Cuvier & Valenciennes) ] ในวงศ์ Gobiidae. |
| บู้ | ว. ยู่ย่นเข้าไป เช่น คมมีดบู้. |
| บู้บี้ | ว. ยู่ย่นเข้าไปจนผิดรูป, มักใช้เข้าคู่กับ บุบบิบ เป็น บุบบิบบู้บี้. |
| บู่ทะเล | น. ดู บู่. |
| บู่ทะเล | ดู คางคก ๒. |
| สบู่ ๑ | (สะ-) น. ชื่อไม้พุ่ม ๒ ชนิดในสกุล Jatropha วงศ์ Euphorbiaceae คือ สบู่ขาวหรือสบู่ดำ (J. curcasL.) ก้านใบและใบอ่อนสีเขียว เมล็ดนำไปหีบได้นํ้ามันใช้เป็นเชื้อเพลิงและหล่อลื่น และสบู่แดง (J. gossypiifoliaL.) ก้านใบและใบสีแดง, ทั้ง ๒ ชนิดมียางใส ทุกส่วนเป็นพิษ. |
| สบู่ ๒ | (สะ-) น. สิ่งที่ผลิตขึ้นโดยนำไขสัตว์เช่นไขวัว หรือนํ้ามันพืชเช่นนํ้ามันมะพร้าว นํ้ามันมะกอกไปต้มกับด่างโซเดียมไฮดรอกไซด์ จะได้สบู่แข็ง หรือนำไปต้มกับ ด่างโพแทสเซียมไฮดรอกไซด์ จะได้สบู่อ่อน ใช้ชำระล้างและซักฟอก. |
| สบู่เลือด | น. ชื่อไม้เถามีหัวชนิด Stephania venosa (Blume) Spreng. ในวงศ์ Menispermaceae ใบ เถา และผิวของหัวมีนํ้ายางสีแดง, กระท่อมเลือด ก็เรียก. |
| สบู่เลือด | ดู บัวบก (๒). |
| หินสบู่ | น. หินแปรชนิดหนึ่ง ซึ่งเนื้อสารประกอบด้วยแร่ทัลก์เป็นส่วนใหญ่ มีเนื้ออ่อน เอาเล็บขูดเป็นรอยได้ง่าย และลื่นมือคล้ายสบู่. |
| กระด้าง ๓ | เรียกนํ้าที่ฟอกสบู่แล้วไม่มีฟองสบู่เกิดขึ้นหรือเกิดขึ้นน้อย ว่า นํ้ากระด้าง. |
| กระท่อมเลือด | ดู สบู่เลือด (๑). |
| เกลือแกง | น. เกลือปรกติชนิดหนึ่งชื่อโซเดียมคลอไรด์ (NaCl) ลักษณะเป็นผลึกสีขาวละลายนํ้าได้ มีมากในนํ้าทะเล ใช้ปรุงอาหาร ทำเครื่องดองเค็ม, เมื่ออยู่ในสภาพบริสุทธิ์ที่สุด ใช้ละลายในนํ้ากลั่น เรียกว่า นํ้าเกลือ สำหรับให้ผู้ป่วยโดยให้ทางเส้นเลือด ใช้ในอุตสาหกรรมทำสบู่ อุตสาหกรรมผลิตโซดาแผดเผา. |
| คางคก ๒ | น. ชื่อปลาไม่มีเกล็ดชนิด Batrachoides grunniers (Bloch) และ Batrachomoeus trispinosus (Günther) ในวงศ์ Batrachoididae ปากกว้าง หัวทู่แบนลง ลำตัวกลมยาว มีสีนํ้าตาลเป็นด่างดวงทั่วไป ขนาดยาวได้ถึง ๓๐ เซนติเมตร ครีบท้องอยู่เยื้องไปข้างหน้าครีบอก หางกลม เฉพาะชนิดแรกมีรูที่มุมบนด้านในของครีบอก อาศัยอยู่ตามพื้นท้องทะเล, กบ บู่ทะเล ผีหลอก หรือ อุบ ก็เรียก. |
| ซัก ๑ | ก. ทำให้สิ่งที่ทำด้วยเส้นใยเช่นผ้า สะอาดด้วยการขยี้ในน้ำหรือใช้แปรง มักใช้สบู่หรือผงซักฟอกด้วย. |
| โซดาแผดเผา | น. สารประกอบชนิดหนึ่ง ชื่อโซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) เป็นของแข็งสีขาว ดูดความชื้นดีมาก ละลายนํ้าได้ดี ใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมทำสบู่ ไหมเรยอง, โซดาไฟ หรือ คอสติกโซดา ก็เรียก. |
| โซเดียมคาร์บอเนต | น. เกลือปรกติชนิดหนึ่ง มีสูตร Na2CO3 เมื่อเป็นผลึกมีสูตร Na2CO3·10H2O ลักษณะเป็นผลึกสีขาว ละลายนํ้าได้ ใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมทำแก้ว สบู่ กระดาษ ทำลายความกระด้างของนํ้า. |
| โซเดียมซัลเฟต | น. เกลือปรกติชนิดหนึ่ง มีสูตร Na2SO4 เมื่อเป็นผลึกมีสูตร Na2SO4·10H2O ลักษณะเป็นผลึกสีขาว ละลายนํ้าได้ มีสมบัติเป็นยาถ่าย ใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมทำสบู่ ผงซักฟอก สีย้อม แก้ว กระดาษ. |
| ด่าง ๑ | สารประกอบจำพวกไฮดรอกไซด์ของโลหะแอลคาไล ซึ่งละลายนํ้าได้ดี มีรสฝาด ถูกมือลื่นคล้ายสบู่. |
| น้ำกระด้าง | น. นํ้าซึ่งเมื่อฟอกกับสบู่แล้วเกิดตะกอนขึ้น ซึ่งเรียกว่า ไคลสบู่ และไม่มีฟองสบู่เกิดขึ้นหรือเกิดขึ้นน้อย ทั้งนี้เพราะมีเกลือของแคลเซียมและแมกนีเซียมละลายอยู่. |
| น้ำอ่อน | น. นํ้าที่ละลายสบู่ได้ดี ให้ฟองได้ง่าย และไม่เกิดไคลสบู่. |
| บัวบก | ชื่อไม้เถาชนิด Stephania pierrei Diels ในวงศ์ Menispermaceae ขึ้นในป่าเบญจพรรณ รากพองเป็นหัวกลม ๆ ใบค่อนข้างกลมปลายแหลม ใช้ทำยาได้, สบู่เลือด ก็เรียก. |
| บุบ | บู้ลง, บุ๋มลง, เช่น ขันบุบ. |
| ประคำดีควาย | น. ชื่อไม้ต้น ๒ ชนิดในสกุล Sapindus วงศ์ Sapindaceae คือ ชนิด S. trifoliatusL. ใบเป็นใบประกอบ มีใบย่อย ๔-๖ ใบ และชนิด S. rarak DC. มีใบย่อย ๑๔-๓๐ ใบ ทั้ง ๒ ชนิดผลกลมขนาดผลพุทรา ใช้ทำยาได้ ใช้ซักผ้าไหมหรือล้างเครื่องเพชรแทนสบู่ได้, มะคำดีควาย หรือ มะซัก ก็เรียก. |
| ผงซักฟอก | น. สารอินทรีย์ชนิดหนึ่ง ลักษณะเป็นผง มีหลายชนิด มีองค์ประกอบที่สำคัญแตกต่างกัน เช่น ประกอบด้วยโซเดียมลอริลซัลเฟต (sodium lauryl sulphate) หรือโซเดียมอัลคิลอะริลซัลโฟเนต (sodium alkyl aryl sulphonate) เป็นต้น ใช้ประโยชน์ในการซักฟอกได้ดีกว่าสบู่ ทั้งใช้ซักฟอกในนํ้าอ่อน นํ้ากระด้าง หรือนํ้าเค็มได้ดี. |
| ฟอกผ้า | ก. เอาสบู่เป็นต้นถูผ้าเพื่อให้สะอาด. |
| ยู่ | ก. บู้, ย่น, เยิน, เช่น ฟันต้นไม้เสียมีดยู่ คมมีดยู่. |
| ลูกสวน | น. ลูกพลาสติกหรือลูกยางมีลักษณะกลม ๆ ตอนบนแหลมมีรูใส่น้ำยาหรือน้ำสบู่สำหรับใช้สวนอุจจาระ. |
| ส้มป่อย | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด Acacia concinna (Willd.) DC. ในวงศ์ Leguminosae ใบเป็นฝอยคล้ายใบชะอมแต่รสเปรี้ยว ใช้ทำยาได้ ฝักใช้สระหัวต่างสบู่และใช้ทำยาได้. |
| สวน ๒ | เอาสายสวนใส่ทางช่องปัสสาวะให้เข้าไปในกระเพาะปัสสาวะเพื่อให้ปัสสาวะออก, เอาลูกสวนใส่ทวารหนักแล้วบีบนํ้ายาหรือนํ้าสบู่ให้เข้าไปในลำไส้ใหญ่เพื่อกระตุ้นให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวให้อุจจาระออก. |
| สะบั้นหั่นแหลก | ว. อย่างที่สุด เช่น โกงสะบั้นหั่นแหลก บู๊สะบั้นหั่นแหลก. |
| หยุ | (หฺยุ) ว. น่วม, อาการที่อ่อนจนกดบู้ลงได้. |
| เหน็บ ๒ | กิริยาที่เอาสิ่งใดสิ่งหนึ่งมีสบู่เป็นต้นสอดเข้าไปในช่องทวารหนักเพื่อให้อุจจาระออก. |
