กก ๖ | น. ซอกด้านในหรือซอกด้านหลังของบานประตูหรือหน้าต่าง, ถ้าเป็นด้านหลังของแผ่นบานประตู เรียกว่า กกประตู, ถ้าเป็นด้านหลังของแผ่นบานหน้าต่าง เรียกว่า กกหน้าต่าง. |
กบ ๘ | น. สลักทำด้วยไม้ ใส่ลงในร่องตรงกลางไม้ธรณี สำหรับขัดเชิงบานประตูและหน้าต่างเมื่อปิดเข้าหากัน. |
ขบ ๑ | อาการที่เมื่อยปวดเหมือนมีอะไรบีบหรือกดอยู่ที่ตรงนั้น เรียกว่า เมื่อยขบ, ลักษณะของสิ่งที่ยังเข้ากันได้ไม่สนิท ยังปีนหรือเกยกันอยู่ เช่น บานประตูขบกัน |
ช่องดาล | น. รูสำหรับสอดลูกดาลเข้าไปเขี่ยดาลที่ขัดบานประตู. |
เซี่ยวกาง | น. รูปอารักษ์แบบจีนผู้รักษาประตูวัด วัง หรือศาลเจ้า มักเขียน สลัก หรือปั้นไว้ที่บานประตูหรือ ๒ ข้างช่องประตู. |
ดาล ๑ | น. กลอนประตูที่ทำด้วยไม้สำหรับขัดบานประตูอย่างประตูโบสถ์ เช่น ลงดาล ลั่นดาล ขัดดาล, เหล็กสำหรับไขดาลโบสถ์หรือวิหาร มีรูปเป็นมุมฉาก ๒ ทบอย่างคันฉัตรปักอยู่หลังพระพุทธรูป เรียกว่า ลูกดาล, ช่องสำหรับไขดาล เรียกว่า ช่องดาล, (โบ) ใช้ว่า ดาฬ. |
ทับหลัง | เรียกตัวไม้ที่อยู่ตอนบนหลังกรอบเช็ดหน้าของประตูหรือหน้าต่าง ใช้สอดเดือยบานประตูหรือบานหน้าต่าง เรียกว่า ทับหลังหน้าต่าง หรือ ทับหลังประตู. |
ธรณีประตู | น. ไม้รองรับกรอบเช็ดหน้าหรือวงกบของประตู มีรูสำหรับรับเดือยบานประตู และมีรูสำหรับลงลิ่มหรือลงกลอน เช่น ธรณีประตูโบสถ์, ปัจจุบันเรียกไม้รองรับประตูว่า ธรณีประตู. |
บาน ๒ | น. ของที่เป็นแผ่น ๆ บางอย่าง เช่น บานประตู บานหน้าต่าง บานกระจกเงา |
บานเกล็ด | น. บานหน้าต่างหรือบานประตูซึ่งใช้ไม้หรือกระจกแผ่นเล็ก ๆ พาดขวางซ้อนเหลื่อมกันเป็นเกล็ด บางชนิดดึงหรือหมุนให้เกล็ดเหล่านั้นเปิดปิดได้พร้อม ๆ กัน. |
บานแผละ | (-แผฺละ) น. ผนังตอนที่บานประตูหน้าต่างโบสถ์วิหารเป็นต้นเมื่อเปิดเข้าไปแล้วแปะอยู่. |
บานพับ | น. เหล็กหรือทองเหลืองที่ใช้ติดบานประตูหรือหน้าต่างเป็นต้น เพื่อให้พับเข้ามาหรือเปิดออกได้, โดยปริยายใช้เรียกสิ่งอื่นที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น บานพับเครื่องแต่งตัวละคร. |
ใบดาล | น. บานประตูหรือหน้าต่างที่ใช้ลูกดาลไข. |
ยกเหลี่ยม | ก. ยกหน้ากระดานขึ้นเป็นสันคมไปทางยาว เช่น ยกเหลี่ยมอกเลาของบานประตู. |
ลิ่ม | น. ไม้หรือเหล็กเป็นต้นที่มีสันหนาปลายบาง สำหรับจีมหรือขัดให้แน่น หรือตอกลงไปบนสิ่งใดสิ่งหนึ่งเช่นท่อนไม้เพื่อให้แตกแยกออกจากกัน, ไม้ขัดบานประตูหน้าต่างซึ่งมีลักษณะคล้ายลิ่ม, เรียกเงินหรือทองที่หลอมเป็นแท่งตามที่ต้องการเพื่อเก็บรักษาไว้ ว่า เงินลิ่ม ทองลิ่ม, เรียกอาการที่เลือดไหลออกมาแข็งตัวเป็นก้อน ๆ ว่า เลือดออกเป็นลิ่ม ๆ. |
ลูกฟัก | น. แผ่นกระดานที่ใส่ในกรอบบานประตูหน้าต่างเป็นต้นของเรือนฝากระดานแบบทรงไทย. |
สมุก ๑ | (สะหฺมุก) น. ถ่านทำจากใบตองแห้งใบหญ้าคาเป็นต้นป่นให้เป็นผงประสมกับรักนํ้าเกลี้ยง สำหรับทารองพื้นบนสิ่งต่าง ๆ เช่นบานประตูหน้าต่างโบสถ์วิหารก่อนที่จะเขียนลายรดนํ้าปิดทอง. |
สายยู ๑ | น. เหล็กยาวประมาณ ๑ คืบ ๒ ท่อนเกี่ยวกันเป็นสายด้านหนึ่งใช้ติดกับบานประตูขนาดใหญ่ เพื่อล่ามบานประตูให้ติดกับห่วงเหล็กที่ธรณีประตู สำหรับลั่นกุญแจ เช่น สายยูโบสถ์วิหาร, อุปกรณ์สำหรับติดโต๊ะตู้เป็นต้นสำหรับลั่นกุญแจ มี ๒ ชิ้น ชิ้นหนึ่งมีลักษณะเป็นช่องหรือห่วงเพื่อพับลงมาคล้องบนอีกชิ้นหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะคล้ายรูปเกือกม้าควํ่า. |
อกเลา | น. ไม้ที่เป็นสันทาบอยู่ที่บานประตูหรือหน้าต่างแบบโบราณ เพื่อบังช่องที่บานประตูหรือหน้าต่างทั้ง ๒ บานประกับกัน. |