| กลีบขนุน | ดู กาบขนุน. |
| กาบขนุน | น. องค์ประกอบของพระปรางค์ อยู่เหนือครรภธาตุ ประดับตรงมุมบนชั้นรัดประคดแต่ละชั้นเรียงขึ้นไป, กลีบขนุน ก็เรียก. |
| ขนุน ๑ | (ขะหฺนุน) น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Artocarpus heterophyllus Lam. ในวงศ์ Moraceae มีนํ้ายางขาว แก่นสีเหลือง เรียกว่า กรัก ใช้ต้มเอานํ้าย้อมผ้า ผลกลมยาวราว ๒๐-๕๐ เซนติเมตร ภายนอกเป็นหนามถี่ ภายในมียวงสีเหลืองหรือสีจำปา รสหวาน กินได้ พันธุ์ที่มียวงสีเหลือง เนื้อนุ่มแต่ไม่เหลว เรียก ขนุนหนัง, พันธุ์ที่มียวงสีจำปา เนื้อนุ่ม เรียก ขนุนจำปาดะ, ส่วนพันธุ์ที่มียวงสีเหลือง เนื้อเหลว เรียก ขนุนละมุด. |
| ขนุนป่า | น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่หลายชนิด เช่น Artocarpus lanceifolius Roxb. ในวงศ์ Moraceae เกิดในป่าดิบ. |
| ขนุนสำปะลอ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Artocarpus altilis (Parkinson) Fosberg ในวงศ์ Moraceae ใบใหญ่เป็นแฉก ๆ ผลมีเมล็ดมาก กินได้ พันธุ์ที่ผลไม่มีเมล็ด เรียก สาเก เนื้อกินได้. |
| ขนุน ๒ | (ขะหฺนุน) ดู ใบขนุน (๑). |
| ขนุนนก | น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด Palaquium obovatum (Griff.) Engl. ในวงศ์ Sapotaceae มีนํ้ายางขาว จับเป็นก้อนแข็งเมื่อผสมกับยางอื่น ๆ ใช้ยาเรือได้. |
| ซับขนุน | ดู ใบขนุน (๑). |
| ใบขนุน | น. ชื่อปลาทะเลขนาดเล็กถึงขนาดกลางชนิด Lactarius lactarius (Bloch & Schneider) ในวงศ์ Lactariidae ลำตัวกว้าง แบนข้าง หัวโต ปากกว้างและเชิดขึ้น เกล็ดหลุดง่าย มีครีบหลัง ๒ ตอน ตอนที่ ๒ ยาวและมีลักษณะคล้ายครีบก้นซึ่งอยู่ตรงข้ามและยาวกว่าเล็กน้อย ลำตัวสีเงินตลอด ที่ขอบด้านบนของแผ่นปิดเหงือกมีจุดสีดำเด่น ครีบต่าง ๆ สีเหลืองอ่อน พบตลอดชายฝั่ง ขนาดยาวได้ถึง ๔๐ เซนติเมตร, ขนุน ญวน ซับขนุน หรือ สาบขนุน ก็เรียก. |
| ใบขนุน | ดู ตาเดียว. |
| ส่าขนุน | น. ดอกขนุนที่เกิดขึ้นก่อนแล้วร่วงไป ซึ่งเป็นเครื่องหมายว่าขนุนนั้นจะมีลูก. |
| สาบขนุน | ดู ใบขนุน (๑). |
| กรัก | (กฺรัก) น. แก่นขนุนใช้ย้อมผ้า นิยมใช้ย้อมสบงจีวร |
| ขนัน ๑ | (ขะหฺนัน) น. ชื่อไม้ต้นชนิดหนึ่ง, คู่กับ ขนุน. |
| ควั่น | (คฺวั่น) น. ที่ต่อขั้วผลไม้หรือดอกที่เป็นรอยรอบเช่นที่ก้านผลขนุนหรือทุเรียนเป็นต้น. |
| จำปาดะ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Artocarpus integer (Thunb.) Merr. ในวงศ์ Moraceae คล้ายต้นขนุน เยื่อหุ้มเมล็ดเนื้อเหลว กลิ่นฉุน กินได้ |
| จำปาดะ | เรียกขนุนพันธุ์ที่มียวงสีจำปา เนื้อนุ่ม ว่า ขนุนจำปาดะ. (ดู ขนุน ๑). |
| ซัง | สิ่งที่เป็นเส้น ๆ หุ้มยวงขนุน |
| ญวน ๒ | ดู ใบขนุน (๑). |
| ดาก | ไม้สำหรับอุดก้นตะบันหมากหรือสิ่งอื่นที่มีรูปร่างอย่างจุกไม้ก๊อก เช่น ดากตะบันหมาก ดากพลุ, ไม้ลิ่มที่ตอกขั้วลูกขนุนที่ตัดมาแล้ว เชื่อว่าทำให้สุกเร็วขึ้น. |
| ดำเนิน ๒ | ว. ห่าม, แก่ยังไม่จัด, (ใช้แก่ผลไม้บางชนิด), เช่น มะม่วงดำเนิน กล้วยดำเนิน ขนุนดำเนิน, ตำเนิน ก็ว่า. |
| ตาเดียว | น. ชื่อปลาในอันดับ Pleuronectiformes มีหลายชนิด หลายสกุล พบทั้งในทะเล นํ้ากร่อย และนํ้าจืด เมื่อเกิดใหม่ตาจะอยู่คนละข้างกันเหมือนลูกปลาทั่วไป แต่เมื่อเจริญเติบโตขึ้นกะโหลกจะบิดไปข้างใดข้างหนึ่ง เป็นผลให้กล้ามเนื้อข้างหนึ่งบิดตามไปด้วย จึงทำให้ตาทั้ง ๒ ข้างเหนี่ยวกันมาหรือเคลื่อนมาอยู่ด้านเดียวกัน มีชื่อเรียกต่าง ๆ กัน เช่น ลิ้นหมา ลิ้นสุนัข ยอดม่วง ลิ้นควาย ลิ้นเสือ ลิ้นหมาหงอนยาว ใบไม้ ใบขนุน ซีกเดียว จักรผาน. |
| ตำเนิน ๑ | ว. ห่าม, แก่ยังไม่จัด, (ใช้แก่ผลไม้บางชนิด), เช่น มะม่วงตำเนิน กล้วยตำเนิน ขนุนตำเนิน, ดำเนิน ก็ว่า. |
| น้ำฝาด | น. น้ำที่มีรสฝาด เกิดจากการเอาเปลือกไม้แก่นไม้เป็นต้นของไม้บางชนิดเช่นขนุนมาต้ม ใช้ย้อมสบงจีวร, ฝาด ก็ว่า เช่น ผ้าย้อมฝาด. |
| พลากร ๒ | น. อากรที่เรียกเก็บจากจำนวนต้นของไม้ผลยืนต้น ๗ ชนิด คือ ขนุน สะท้อน (กระท้อน) เงาะ ส้มต่าง ๆ มะไฟ ฝรั่ง สาเก และไม้ล้มลุกคือสับปะรด (ลัทธิธรรมเนียม). |
| มดแดง | น. ชื่อมดชนิด Oecophylla smaragdina (Fabricius) ในวงศ์ Formicidae มดงานลำตัวยาวประมาณ ๑ เซนติเมตร สีส้มหรือนํ้าตาลปนแดงตลอดรวมทั้งหนวดและขา ตาเล็ก สีนํ้าตาลแก่ ทำรังอยู่ตามต้นไม้ เช่น มะม่วง ขนุน โดยใช้ใบมาห่อเข้าด้วยกัน ขณะถูกรบกวนจะป้องกันตัวโดยกัดให้เกิดแผลแล้วปล่อยกรดออกมาทำให้ปวดแสบปวดร้อน เพศเมียที่มีปีก เรียก แม่เป้ง ลำตัวยาว ๑.๕-๑.๘ เซนติเมตร สีเขียวปนน้ำตาล ปีกใสสีน้ำตาล เมื่อผสมพันธุ์แล้วทำหน้าที่วางไข่เพียงอย่างเดียวเป็นมดนางพญา, มดส้ม ก็เรียก. |
| มะหาด | น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่หลายชนิดในสกุล Artocarpusวงศ์ Moraceae เช่น ชนิด A. lacuchaRoxb. ex Buch. ผลกลม ผิวขรุขระคล้ายขนุน แต่เล็กกว่ามาก รสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ แก่นใช้ทำยาได้. |
| ยวง | น. เนื้อในของขนุนที่หุ้มเมล็ด เรียกว่า ยวงขนุน, ลักษณนามเรียกเนื้อในของขนุน ว่า ขนุนยวงหนึ่ง ขนุน ๒ ยวง |
| ละมุด | เรียกขนุนพันธุ์ที่มียวงสีเหลือง เนื้อเหลว ว่า ขนุนละมุด. (ดู ขนุน ๑). |
| ลาง ๒ | น. หมาก, ขนุน เรียกว่า หมากลาง. |
| สมพัตสร | (-พัดสอน) น. อากรประเภทหนึ่งซึ่งเป็นผลประโยชน์ของแผ่นดิน เก็บจากจำนวนพื้นที่ที่ปลูกไม้ล้มลุกบางประเภทและจำนวนไม้ผลยืนต้นบางประเภท เช่น ขนุน เงาะ กระท้อน มะไฟ เก็บเป็นรายปี. |
| สาเก | น. ชื่อเรียกขนุนสำปะลอพันธุ์ที่ผลไม่มีเมล็ด. (ดู ขนุนสำปะลอ ที่ ขนุน ๑). |
| สำปะลอ | น. ขนุนสำปะลอ. (ดู ขนุนสำปะลอ ที่ ขนุน ๑). |
| หนัง ๒ | น. เรียกขนุนพันธุ์ที่มียวงสีเหลือง เนื้อนุ่มแต่ไม่เหลว ว่า ขนุนหนัง. (ดู ขนุน ๑). |
| หันตรา | (-ตฺรา) น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำคล้ายขนมเม็ดขนุน แต่มีไข่ทำเป็นฝอยหุ้มนอก. |
