| ก่าน | ว. ด่าง, ผ่าน, มีลายพาด, เช่น พนคณนกหค ก่านแกม ปีกหางนวยแนม นนวยนเนียร้องริน (ม. คำหลวง มหาพน) |
| ก่าน | เก่ง, กล้า, กั่น, เช่น ปางเมื่อเจ้าเข้าดงด่าน ตววก่านกาจชาติชัฏขน สัตวตนสื่อชื่อมนนหมี ได้ทีทำนำความเข็ญ (ม. คำหลวง ทานกัณฑ์). |
| ก้าน ๑ | น. ส่วนที่ต่อดอก หรือใบ หรือผล กับกิ่งไม้, เรียกสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ก้านตุ้มหู ก้านไม้ขีด |
| ก้าน ๑ | กระดูกกลางแห่งใบไม้บางอย่าง เช่น มะพร้าว จาก. |
| ก้านขด | น. ชื่อลายชนิดหนึ่งที่เขียนเป็นลายขดไปขดมา. |
| ก้านแข็ง | น. เรียกกำไลชนิดหนึ่งว่า กำไลก้านแข็ง. |
| ก้านคอ | น. ลำคอด้านหลัง. |
| ก้านตอง | น. ไม้ขนาบข้างเรือรูปกลม ๆ คล้ายทางกล้วย. |
| ก้านต่อดอก | น. ชื่อวิธีร้อยดอกไม้เป็นตาข่าย |
| ก้านต่อดอก | ชื่อลายชนิดหนึ่ง |
| ก้านต่อดอก | ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง เช่น แสนถวิลเทวษว้าอาวรณ์สมร ทุกข์ระทมกรมทรวงดั่งศรรอน จะนั่งนอนมีแต่พรํ่ากำสรวลครวญ. |
| ก้านบัว | น. กำไลเท้า. |
| ก้านแย่ง | น. ชื่อลายชนิดหนึ่ง ซึ่งมีรูปโครงเป็นตาข่ายแย่งดอกแย่งก้านกัน. |
| ก้าน ๒ | น. ก่าน, กล้า, เช่น รู้ไป่ทันแก่ก้าน กล่าวถ้อยกลางสนาม (โลกนิติ). |
| ก๊าน | ก. แพ้, สู้ไม่ได้, เช่น ก๊านพ่ายหนี. |
| ก้านปล้อง | <i>ดู สามเหลี่ยม ๒</i>. |
| ก้านพร้าว | น. โกฐก้านพร้าว. <i> (ดู โกฐก้านพร้าว ที่ โกฐ)</i>. |
| ก้านมะพร้าว | <i>ดู ทางมะพร้าว</i>. |
| ก้านยาว | น. ชื่อทุเรียนพันธุ์หนึ่ง |
| ก้านยาว | ผู้ที่มีรูปร่างผอมสูงกว่าปรกติ. |
| ก้านเหลือง | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด <i> Nauclea orientalis</i> (L.) L. ในวงศ์ Rubiaceae คล้ายกระทุ่ม ขึ้นตามริมนํ้า เนื้อไม้สีเหลือง ละเอียด ใช้ในการก่อสร้าง. |
| โกฐก้านพร้าว | น. ชื่อเรียกรากแห้งของไม้ล้มลุกชนิด <i> Picrorhiza kurroa</i> Royle ex Benth. ในวงศ์ Scrophulariaceae, โกฐก้านมะพร้าว ก็เรียก. |
| ดอกก้าน | น. ต้นกะแท่ง. <i> (ดู กะแท่ง)</i>. |
| ทองนพคุณเก้าน้ำ | น. ทองนพคุณ. |
| เพรียงก้าน | น. ชื่อสัตว์ทะเลไม่มีกระดูกสันหลัง ในวงศ์ Lepadidae เปลือกหุ้มเป็นแผ่นหินปูน ๕ แผ่นประกบกันมีลักษณะคล้ายดอกบัว ส่วนท้ายมีก้านยื่นออกมานอกเปลือกใช้เกาะติดกับวัตถุ, เพรียงคอห่าน ก็เรียก. |
| มวนก้าน | <i>ดู ดาสวน</i>. |
| หน่วยก้าน | น. ท่วงที, ท่าที, แวว, เช่น เด็กคนนี้หน่วยก้านดี อนาคตคงไปได้ไกล. |
| กด ๒ | น. ชื่อปลาไม่มีเกล็ด มีหนวด หลายชนิด หลายขนาด ครีบหลังตอนแรกและครีบอกมีก้านครีบเป็นเงี่ยง ครีบหลังตอนที่ ๒ เป็นครีบไขมัน ส่วนใหญ่เป็นสกุล <i> Arius</i> ในวงศ์ Ariidae พบมากในเขตนํ้ากร่อย เช่น กดแดงหรือกดหัวโม่ง (<i> A. caelatus</i>Valencienne<i> s</i>) บางชนิดพบในทะเล เช่น กดทะเลหรือริวกิว [ <i> A</i>.<i> thalassinus</i> (Rüppell) ], ที่อยู่ในสกุล <i> Ketengus</i> ได้แก่ กดหัวโต (<i> K. typus</i>Bleeker), ในสกุล <i> Hemipimelodus</i> เช่น กดโป๊ะ [ <i> H. borneensis</i> (Bleeker) ]. |
| ก้นปิด | ว. เรียกใบไม้ที่มีก้านติดอยู่ภายในของใบ เช่นใบบัว ใบมะละกอ ว่า ใบก้นปิด. |
| กระกวด | ว. สูงชัน, กรวด, เขียนเป็น กรกวด ก็มี เช่น อยู่จอมด้วยกรกวด กิ่งก้านรวดรยงงามอยู่น้นน (ม. คำหลวง มัทรี). |
| กระจับ ๑ | น. ชื่อไม้นํ้าหลายชนิดในสกุล <i> Trapa</i> วงศ์ Trapaceae ขึ้นลอยอยู่ในนํ้าโดยอาศัยก้านใบเป็นทุ่น ฝักแก่สีดำแข็ง มี ๒ เขา คล้ายเขาควาย เนื้อในขาว รสหวานมัน |
| กระจับบก | น. ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่งขึ้นในป่าตํ่าตามที่นํ้าท่วม มักขึ้นปะปนกับเถากรด ซึ่งดูผาด ๆ คล้ายคลึงกัน ใบคู่ ขอบใบตอนบนที่ใกล้หรือติดกับก้านมีต่อมข้างละต่อม ผลนัยว่าแบน ๆ รูปสามเหลี่ยม ไม้ใช้ทำฟืน. |
| กระโฉม | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด<i> Limnophila rugosa</i> (Roth) Merr. ในวงศ์ Scrophulariaceae ชอบขึ้นในที่ชื้นแฉะ ลำต้นและกิ่งอวบน้ำ สีม่วง ใบรูปไข่ ค่อนข้างหนา ด้านล่างมีขน ขอบหยักห่าง ๆ ก้านใบแบน ๆ โคนก้านโอบกิ่งหรือลำต้น ดอกเล็ก ๆ สีม่วงแกมชมพู กลางเหลือง ออกเป็นกระจุกที่ง่ามใบหรือปลายกิ่ง ทุกส่วนของไม้นี้มีกลิ่นหอม ใช้เป็นอาหาร และใช้ทำยาได้, ผักโฉม ก็เรียก เช่น ผักโฉมชื่อเพราะพร้อง เป็นโฉมน้องฤๅโฉมไหน (เห่เรือ). |
| กระเชา | น. ชื่อไม้ต้นผลัดใบขนาดใหญ่ชนิด<i> Holoptelea integrifolia</i> (Roxb.) Planch. ในวงศ์ Ulmaceae ขึ้นอยู่ทั่วไป ผลแบนบางเป็นปีกโดยรอบ เนื้อไม้สดสีเหลืองมะนาว เมื่อแห้งเป็นสีนวล แข็งพอประมาณ ใช้ในการก่อสร้างที่ไม่ต้องรับนํ้าหนักมากนัก ทำเครื่องเรือน แกนร่ม ก้านและกล่องไม้ขีดไฟ, บางทีเรียก กระเจา หรือ กระจาว, พายัพและปักษ์ใต้เรียก กระเจ้า ขจาว หรือ ขเจา. |
| กระดังงาจีน | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด<i> Artabotrys hexapetalus</i> (L. f.) Bhandari ในวงศ์ Annonaceae ดอกหอมจัดตอนเย็น กลีบหนา มี ๖ กลีบ ก้านดอกเป็นขอ, สะบันงาจีน ก็เรียก. |
| กระดาด | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด<i> Alocasia</i> <i> macrorrhizos</i> (L.) G. Don ในวงศ์ Araceae มีหัวใต้ดิน ต้นคล้ายบอนหรือเผือกแต่ใบมีขนาดใหญ่กว่า ก้านใบตอนล่างเป็นกาบสีเขียว ทั้งต้นใช้ทำยา หัวทำให้สุกแล้วกินได้, กระดาดขาว ปึมปื้อ เผือกกะลา หรือ เผือกโทป้าด ก็เรียก. |
| กระดาดดำ | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด <i> Xanthosoma</i> <i> nigrum</i> (Vell.) Mansf. ในวงศ์ Araceae ลักษณะคล้ายกระดาด [ <i> Alocasia macrorrhizos</i> (L.) G. Don ] ใบสีเขียวเข้มหรือม่วง โคนใบเว้าลึกคล้ายหัวลูกศร หัว ใบ และก้านกินได้. |
| กระดาดแดง | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด <i> Alocasia indica</i> Schott var. <i> metallica</i> Schott ในวงศ์ Araceae โคนใบเว้าลึกและห่างไม่มาก ก้านใบสีม่วงแดง กาบหุ้มช่อดอกด้านในสีเหลืองหรือม่วงแดง ใช้ทำยาได้. |
| กระดูกไก่ดำ | น. ชื่อไม้พุ่ม ๒ ชนิดในสกุล <i> Justicia</i> วงศ์ Acanthaceae ได้แก่ชนิด <i> J. gendarussa</i> Burm. f. ใบยาวรี ออกตรงข้ามกัน ลำต้น กิ่ง ก้านใบ และเส้นกลางใบสีม่วงดำ ใช้ทำยาได้, กระดูกดำ เฉียงพร้ามอญ หรือ สันพร้ามอญ ก็เรียก และชนิด <i> J. grossa</i> C. B. Clarke ดอกสีขาวอมเขียว ฝักยาว เปลือกแข็งและมีขน ผลแก่แตกตามยาว. |
| กระท่อม ๒ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด <i> Mitragyna speciosa</i> (Korth.) Havil. ในวงศ์ Rubiaceae ชอบขึ้นริมนํ้าทั่วไป ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ยอด ใบอ่อน และก้านใบสีแดงเรื่อ ๆ ช่อดอกกลมสีเหลืองออกเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบ ใบมีรสขม กินแล้วเมา เป็นยาเสพติด, อีถ่าง ก็เรียก. |
| กระทุ่ม ๑ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางและขนาดใหญ่ชนิด <i> Anthocephalus chinensis</i> (Lam.) A. Rich. ex Walp. ในวงศ์ Rubiaceae ใบออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ตามลำกิ่งและระหว่างก้านใบมีหูใบรูปสามเหลี่ยมปลายแหลมติดกับกิ่งทั้ง ๒ ด้าน ดอกเป็นช่อกลมสีเหลืองอ่อน หอม เนื้อไม้เหลืองหรือขาว ใช้ทำเสากระดาน และเยื่อกระดาษชนิดเลวได้, กระทุ่มบก ตะกู หรือ ตะโกส้ม ก็เรียก. |
| กระหนก ๑ | น. ชื่อลายไทยประเภทหนึ่ง ใช้ผูกเขียนเป็นลวดลาย มีทั้งระบายสี ปิดทองรดนํ้า ปั้น หรือแกะสลักเป็นต้น มีหลายแบบ เช่น กระหนกเปลว กระหนกก้านขด กระหนกเครือ, เขียนเป็น กนก ก็มี. |
| กรามช้าง ๑ | น. ชื่อโรคมะเร็งชนิดหนึ่ง ตามตำราแพทย์แผนโบราณว่าขึ้นที่แถวกราม มีอาการเป็นเนื้อร้ายงอกขึ้นที่ต่อมแถวก้านคาง ทำให้ขากรรไกรพองโตใหญ่ออกมา เรียกว่า มะเร็งกรามช้าง. |
| กวาด | (กฺวาด) น. สิ่งที่ใช้ปัดกวาด ทำด้วยวัสดุต่าง ๆ อย่างก้านใบมะพร้าว ดอกอ่อนของต้นหญ้าบางชนิด เป็นต้น มัดเป็นกำ ๆ เรียกว่า ไม้กวาด, ถ้าทำด้วยก้านใบมะพร้าว เรียกว่า ไม้กวาดทางมะพร้าว. |
| กะตังใบ | และชนิด <i> L. rubra</i> Blume ex Spreng. ดอกมีก้านช่อดอกและผลสีแดง, เขือง ก็เรียก. |
| กะแท่ง | น. ชื่อไม้ล้มลุกในสกุล <i> Amorphophallus</i> วงศ์ Araceae ต้นเล็กราวเท่านิ้วมือ เวลาออกดอกไม่มีใบ ก้านช่อดอกอ่อน ๆ ใช้แกงได้, พายัพเรียก ดอกก้าน. |
| กะเปียด | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด <i> Premna</i><i> tomentosa</i> Willd. ในวงศ์ Labiatae ลักษณะคล้ายต้นสัก แต่ใบเล็กกว่า รูปไข่หรือรี ปลายแหลมก้านยาว เนื้อไม้ละเอียด ใช้ทำประโยชน์ได้, พายัพเรียก สักขี้ไก่. |
| กะพง ๑ | น. ชื่อปลาหลายชนิดในหลายวงศ์ที่มีก้านครีบเป็นกระดูกแข็ง ขนาดยาวได้ถึง ๒ เมตร ลำตัวหนา แบนข้างเล็กน้อย หัวโตลาดลงมาจากด้านหลัง ตาค่อนข้างโต ปากกว้าง เช่น กะพงแดง (<i> Lutjanus</i> <i> malabaricus</i>Schneider) ในวงศ์ Lutjanidae, กะพงขาว [ <i> Lates</i><i> calcarifer</i> (Bloch) ] ในวงศ์ Centropomidae, กะพงลาย [ <i> Datnioides</i> <i> quadrifasciatus</i> (Sevastianov) ] ในวงศ์ Lobotidae. |
| กะพ้อ ๒ | น. ชื่อปาล์มขนาดย่อมในสกุล <i> Licuala</i> วงศ์ Palmae มีหลายชนิด เช่น ชนิด <i> L. spinosa</i> Thunb. มักขึ้นเป็นกออยู่ริมทะเล หรือในที่ซึ่งนํ้าเค็มขึ้นถึง ลำต้นสูงถึง ๔ เมตร ใบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๖๐-๑๑๐ เซนติเมตร เว้าเป็นแฉกลึก ก้านใบยาว ขอบก้านมีหนาม, ชนิด <i> L</i>. <i> peltata</i> Roxb. ขึ้นตามป่าดอนในที่ชุ่มชื้นและที่แฉะ ลักษณะคล้ายชนิดแรก แต่ก้านใบลํ้าอยู่ใต้โคนใบ ทั้ง ๒ ชนิดใบใช้ห่อทำไต้ ห่อของ เย็บเป็นร่ม มุงหลังคาชั่วคราว ใบอ่อนใช้มวนบุหรี่, กะชิง ก็เรียก, ปักษ์ใต้เรียก ชิง หรือ ชิ่ง, ปาล์มพวกนี้เรียก พ้อ ก็มี เช่น ใบพ้อพันห่อหุ้ม กฤษณา (โลกนิติ). |
| กะเพรา | (-เพฺรา) น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด <i> Ocimum</i><i> tenuiflorum</i> L. ในวงศ์ Labiatae กลิ่นฉุน ใช้ปรุงอาหาร พันธุ์ที่กิ่งและก้านใบสีเขียวอมแดงเรียก กะเพราแดง ใช้ทำยาได้. |
